Τον τελευταίο καιρό, οι βίγκαν όλου του κόσμου αρχίζουν να ανησυχούν για τη ζωή τους. Τρομοκρατημένοι, μετά από έγκυρες έρευνες, τρέχουν στα φαρμακεία να αγοράσουν τα πολυπόθητα μπουκαλάκια με βιταμίνες για να γλιτώσουν τον μαρτυρικό θάνατο. 'Αλλοι πάλι, αντιλαμβάνονται ξαφνικά το λάθος τους, γίνονται και πάλι θηρευτές παμφάγοι κυρίαρχοι, ακονίζουν τους κυνόδοντές τους και βγαίνουν στα δάση να αρπάξουν σκίουρους με τις δοντάρες τους.
Είμαι ο Παύλος
Όποιος δεν θέλει να ζωμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει. Έτσι λέει η γνωστή παλιά λαϊκή παροιμία, θέλοντας να περιγράψει αυτούς που αποφεύγουν συνεχώς να κάνουν κάτι και στο τέλος έχουν αναλώσει περισσότερο χρόνο αποφεύγοντάς το, παρά κάνοντάς το. Με τον ίδιο τρόπο, όσοι προβληματίζονται τόσο πολύ για το αν οι βίγκαν έχουν προβλήματα υγείας εξαιτίας της περίφημης "έλλειψης" βιταμίνης Β12, θα μπορούσαν πολύ απλά να τους κοιτάξουν και να δουν ότι χαίρουν άκρας υγείας. Για έναν παράξενο λόγο όμως, προτιμούν να σουλατσάρουν στο ίντερνετ ψάχνοντας άρθρα από παρασημοφορημένους ντόκτορες της διατροφολογίας που με στόμφο τονίζουν τον κίνδυνο έλλειψης Β12, αν γίνεις χορτοφάγος.
'Αλλοι πάλι, προβληματίζονται εντόνως για την φιλοσοφική διάσταση του θέματος, επιχειρώντας να απομυθοποιήσουν επιτέλους το δόγμα της φυσικής διατροφής και να μας πείσουν ότι πρακτικά κινδυνεύουμε, αν επιλέξουμε την χορτοφαγική διατροφή. Τι γλυκούλια...
Το καλό με την εποχή μας είναι πως πλέον υπάρχουν βίγκαν 2ης γενιάς, δηλαδή άνθρωποι που είναι βίγκαν και γεννήθηκαν από βίγκαν γονείς. Με δεδομένο λοιπόν πως δεν έχουν φάει ποτέ στη ζωή τους αυγό, τυρί ή κρέας, είτε αυτοί είναι ζόμπι, είτε χαίρουν άκρας υγείας.
Τώρα, αν είσαι ήδη βίγκαν μάλλον το έχεις ξανακούσει το συμπαθητικό αυτό παραμύθι, αλλά στην περίπτωση που σκέφτεσαι να γίνεις ή ανήκεις στο ιερό τάγμα του αντιβιγκανισμού και της προώθησης παριζακίων, τότε ίσως η σημερινή ανάρτηση σε αναστατώσει λίγο.
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, η όλη θεωρία συνοψίζεται κάπως έτσι:
Η βιταμίνη Β12 υπάρχει μόνο στα ζωικά προϊόντα και άρα οι βίγκαν που δεν τα τρώνε κινδυνεύουν να αρρωστήσουν από την έλλειψή της εκτός κι αν την παίρνουν από συμπληρώματα. Και, αφού παίρνουν χάπια με αυτή τη βιταμίνη τότε πώς η χορτοφαγική διατροφή μπορεί να θεωρηθεί "φυσική";
Η παραπάνω πρόταση περιέχει δύο μεγάλες ανακρίβειες, τις οποίες ο ντόκτωρ που εμπιστεύεσαι ξέχασε να σου πει.
Η βιταμίνη Β12 ΔΕΝ υπάρχει στα ζώα. Επίσης ΔΕΝ υπάρχει ούτε στα φυτά. Η Β12 δεν υπάρχει με φυσικό τρόπο, σε μεγάλες ποσότητες, σε καμία σημερινή τροφή. Σε αυτό το σημείο μπορείς ήδη να συμπεράνεις ότι οποιοσδήποτε, είτε βίγκαν είτε παμφάγος θηρευτής, έχει τις ίδιες πιθανότητες να παρουσιάσει αβιταμίνωση Β12. Και όπως θα διαβάσεις παρακάτω, ενδεχομένως ο δεύτερος να κινδυνεύει περισσότερο. Είμαι σίγουροςάλλωστε, ότι γνωρίζεις κάποιον με έλλειψη Β12 και τρώει κανονικά "κρέας".
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Η βιταμίνη Β12 ή Κοβαλαμίνη είναι βακτήρια και υπάρχουν δύο κύριες πηγές της: Το χώμα, όπου παράγεται από τα συμβιοτικά βακτήρια των ριζών των φυτών και τα βακτήρια του εδάφους και εμείς οι ίδιοι. Το πρώτο είναι μάλλον κατανοητό, αλλά τι εννοώ με το δεύτερο; Εννοώ ότι ίχνη της Β12 υπάρχουν με φυσικό τρόπο στο σώμα μας και στο σώμα άλλων ζώων, κυρίως στη στοματική κοιλότητα (ούλα), στην εντερική πανίδα και στα κόπρανα. Με απλά λόγια η Β12 είναι μια βρωμερή βιταμίνη, ωστόσο πάρα πολύ σημαντική για όλα τα ζωντανά πλάσματα.
Στη σύγχρονη γεωργία, τα φυτοφάρμακα, τα απολυμαντικά εδάφους και τα διάφορα δηλητήρια που απλόχερα ρίχνουν οι αγρότες στις σοδειές τους, καταστρέφουν και εξουδετερώνουν τις περισσότερες οργανικές ουσίες κι έτσι στο στείρο, νεκρό χώμα που απομένει οι ποσότητες της Β12 είναι πλέον ελάχιστες αν όχι μηδενικές.
Πιο παλιά, πριν την συστηματοποιημένη και μαζική γεωργική παραγωγή, οι άνθρωποι έπαιρναν αρκετή Β12 επειδή έτρωγαν φυτά βιολογικά, χωρίς φάρμακα και λιγότερο ή καθόλου πλυμένα. Η τροφή τους ήταν πλούσια σε οργανική ύλη κι έτσι δεν χρειαζόταν να τρέχουν στο φαρμακείο για χάπια.
Από τα παραπάνω, μπορείς εύκολα να συμπεράνεις ότι πρόβλημα έλλειψης δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα ζώα. Πράγματι, τα ζώα κτηνοτροφίας παρουσιάζουν κι αυτά σοβαρές ελλείψεις σε Β12 κι αυτό δημιουργεί πρόβλημα στη βιομηχανία γιατί της χαλάει το παραμύθι ότι η Β12 υπάρχει στο κρέας.
Μάντεψε λοιπόν πώς λύνεται το πρόβλημα στα ζώα:
Τώρα καταλαβαίνεις για ποιο λόγο σού λένε ότι η βιταμίνη Β12 υπάρχει στα ζωικά προϊόντα. Τα ζώα, πρώτον επειδή τρώνε από κάτω, με λίγο χωματάκι και ακαθαρσίες, και δεύτερον επειδή τούς δίνουν βιταμίνες είτε σε συμπληρώματα είτε με ενέσεις, παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα Β12.
Ειδάλλως, αν τα παραπάνω δεν ισχύουν, τότε θα πρέπει να κάνουμε έναν λογικό συνειρμό: Αφού τα ζώα τρώνε φυτά και τα φυτά δεν έχουν Β12, τότε πώς το "κρέας" τους έχει Β12; Από πού την παίρνουν;
Πώς ελέγχω την επάρκεια βιταμίνης Β12 στον οργανισμό μου; Κινδυνεύω;
Προφανώς με μια εξέταση αίματος, λέει η κοινή λογική.
Ωστόσο σύμφωνα με την Dr. Gina Shaw τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης στον ορό αίματος δεν σημαίνουν υποχρεωτικά και έλλειψη της βιταμίνης στο σώμα, υπό την έννοια ότι μπορεί η εν λόγω βιταμίνη να χρησιμοποιείται από τα κύτταρα για τις λειτουργίες τους. Επίσης, αν τρως "κρέας" ίσως κινδυνεύεις ακόμη περισσότερο από έλλειψη Β12, διότι αυτή καταστρέφεται εύκολα από τις υψηλές θερμοκρασίες ψησίματος και το όξινο περιβάλλον που δημιουργεί το στομάχι για να το χωνέψει. Γενικά η Β12 είναι μια ευαίσθητη βιταμίνη, που καταστρέφεται εύκολα εάν οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές για τη διατήρησή της.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ Α: Η καλύτερη εξέταση μέχρι στιγμής λέγεται ΜΜΑ και μπορεί να γίνει τόσο στο αίμα όσο και στα ούρα. Προτίμησε να κάνεις την εξέταση ακολουθώντας το συνηθισμένο, καθημερινό σου διατροφικό πρόγραμμα έτσι ώστε και το επίπεδο της Β12 που θα βρεις να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ Α: Η καλύτερη εξέταση μέχρι στιγμής λέγεται ΜΜΑ και μπορεί να γίνει τόσο στο αίμα όσο και στα ούρα. Προτίμησε να κάνεις την εξέταση ακολουθώντας το συνηθισμένο, καθημερινό σου διατροφικό πρόγραμμα έτσι ώστε και το επίπεδο της Β12 που θα βρεις να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Παραδόξως οι ανάγκες μας σε Β12 είναι εκπληκτικά μικρές, χρειαζόμαστε λιγότερα από 3 μg την ημέρα. Για την ιστορία, 1 μg είναι ένα εκατομμυριοστό του γραμμαρίου. Όπως γράφει ο Dr. John McDougall:
"Κατά μέσο όρο, για κάποιον που μεγάλωσε με τη δυτική διατροφή, περίπου 2 έως 5 mg (=2.000 έως 5.000 μg, δηλαδή χίλιες φορές η ποσότητα που χρειαζόμαστε κάθε ημέρα) αποθηκεύονται στο σώμα, κυρίως στο συκώτι. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αποθέματα Β12 τουλάχιστον για τρία χρόνια. Η αποθήκευση αυτής της ουσίας από το σώμα ενισχύει τη διαθεσιμότητά της κατά δεκάδες φορές. Μετά την έκκριση της βιταμίνης μέσω της χολής στο έντερο, η περισσότερη Β12 απορροφάται εκ νέου από το ίλεο για μελλοντική χρήση. Το αποτέλεσμα αυτής της ανακύκλωσης είναι πως, πρακτικά, θα έπαιρνε 20 με 30 χρόνια για κάποιον να παρουσιάσει έλλειψη της βιταμίνης, αφού έγινε αυστηρός χορτοφάγος, και αυτό μόνο υπό την προϋπόθεση ότι δεν κατανάλωνε καθόλου Β12, κάτι το οποίο είναι απίθανο γιατί ούτως ή άλλως υπάρχουν βακτηριακές πηγές της Β12 στο εντερικό του σύστημα, σε μολυσμένα λαχανικά και στο ίδιο το περιβάλλον."
Τι εννοεί ο ποιητής;
Με απλά λόγια, ότι -αν εξαιρέσουμε παθολογικά αίτια- θα πρέπει να προσπαθήσεις πάρα πολύ για να πάθεις έλλειψη βιταμίνης Β12.
Μια ελβετική έρευνα με επικεφαλής τον Dr. Mozafar, έδειξε πως φυτά που καλλιεργήθηκαν με κοπριά αντί για χημικά λιπάσματα, είχαν μέχρι και τριπλάσιες ποσότητες βιταμίνης Β12.Λογικό, αφού όπως είπαμε η συγκεκριμένη βιταμίνη είναι μικροοργανισμοί.
Είναι φυσική μια διατροφή με συμπληρώματα;
Προφανώς όχι, αλλά αυτό που δεν σου λένε οι ιεροί σταυροφόροι της αντιβίγκαν εκκλησίας είναι πως, τα συμπληρώματα βρίσκονται παντού και δεν ανακαλύφθηκαν για τους βίγκαν. Το αντίθετο, θα έλεγα.
Οι έγκυες παίρνουν συμπλήρωμα ασβεστίου, σιδήρου και φυλικού οξέος σε χάπια. Γιατί; Γιατί δεν τους προτείνει ο γιατρός απλώς να πίνουν 3 ποτήρια γάλα την ημέρα και να τρώνε κανα μπρόκολο; Επειδή, λένε οι γιατροί, δεν θα ήταν αρκετό (για την ακρίβεια, το γάλαδεν κάνει κανένα καλό, δες εδώ κι εδώ) κι αυτό είναι ένα ρίσκο που κανείς γιατρός δεν θέλει να αναλάβει.
Οι παιδικές τροφές και κρέμες, επίσης είναι τίγκα εμπλουτισμένες. Δες τα συστατικά σε ένα κουτί.
Και, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ακόμη και τα ζώα που τρως, ενισχύονται με βιταμίνες έτσι ώστε η σάρκα τους να φτάνει στο πιάτο σου με περισσότερες θρεπτικές ουσίες, μαζί με μερικά αντιβιοτικά και ορμόνες αλλά νταξ, λεπτομέρειες.
Τίποτα σχεδόν δεν είναι φυσικό σήμερα. Ακόμη και για να καθαρίσεις τα δόντια σου, χρησιμοποιείς το ισχυρό τοξικό και δηλητηριώδες αέριο φθόριο.
Ο Dr. McDougall λέει:
"Σκέψου για μια στιγμή τις επιπτώσεις των διατροφικών σου επιλογών. Θα μπορούσες να τρως πλούσιες σε Β12 ζωικές τροφές και να αποφύγεις την 1 στο εκατομμύριο πιθανότητα να πάθεις αναιμία ή άλλη βλάβη λόγω έλλειψης της βιταμίνης. Ωστόσο, αυτή σου επιλογή συνοδεύεται από 1 στις 2 πιθανότητες να πεθάνεις πρόωρα από ανακοπή καρδιάς ή εγκεφαλικό, 1 στις 7 πιθανότητες για καρκίνο του μαστού και 1 στις 6 πιθανότητες για καρκίνο του προστάτη."
'Αρα, ποια είναι η καλύτερη πηγή Β12;
Αν είσαι ή σκέφτεσαι να γίνεις βίγκαν και συνηθίζεις να τρως μόνο από το σούπερ μάρκετ, θα πρέπει να γνωρίζεις ότι ένα μεγάλο μέρος των λαχανικών και των όσπριων που αγοράζεις, έχουν πλυθεί και ψεκαστεί πατόκορφα και κατά πάσα πιθανότητα δεν περιέχουν καθόλου Β12. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι έχει απομείνει μια μικρή ποσότητα, δεν μπορείς να το ξέρεις διότι δεν είσαι χημικός κι επιπλέον θα έπρεπε να τρως 4 κιλά σπανάκι στην καθισιά για να είσαι βέβαιος/η.
Τώρα καταλαβαίνεις γιατί πολλοί βίγκαν προτιμούν βιολογικά προϊόντα ή καλλιεργούν μόνοι τους όπου κι όσο μπορούν τη ντοματούλα τους, το μαρουλάκι τους ή το καροτάκι τους.
Πάντως: Οι περισσότερες εμπορικές τροφές σήμερα, όπως τα δημητριακά, τα φυτικά γάλατα και άλλα σνακ, είναι εμπλουτισμένες με βιταμίνες μεταξύ των οποίων και Β12. Αυτό ισχύει γενικά για τα τρόφιμα και δεν αφορά μόνο τους βίγκαν. Αν είσαι από αυτούς που τρώνε ένα γιαουρτάκι σόγιας κάθε μέρα ή ένα μπωλ δημητριακά, είναι μάλλον σίγουρο ότι παίρνεις αρκετή βιταμίνη και δεν χρειάζεται να ανησυχείς αφού μια κρεμούλα, ένα ποτήρι γάλα σόγιας ή αμυγδάλου περιέχει περίπου 3,5μg βιταμίνης Β12, που είναι αρκετή για μια ημέρα. Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε και τυχαίες μικροποσότητες που παίρνουμε από εδώ και από εκεί, οι οποίες παρότι δεν είναι αρκετές εν τούτοις μακροπρόθεσμαλειτουργούν αθροιστικά στις ποσότητες που παίρνουμε από τα παραπάνω εμπλουτισμένα τρόφιμα και την Κοβαλαμίνη που ούτως ή άλλως παράγει το σώμα σου.
Θα μπορούσες να πάρεις συμπλήρωμα; Ναι, φυσικά. Όμως κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι το χρειάζεσαι. Πριν πάρεις το συμπλήρωμα θα πρέπει να είσαι σίγουρος/η ότι έχεις έλλειψη. Έχεις έλλειψη; Είναι πολύ δύσκολο να διαπιστωθεί διότι ακόμη και τα επίπεδα της βιταμίνης στο αίμα, όπως προανέφερα, δεν συνδέονται απαραίτητα με τα επίπεδα της βιταμίνης στο σώμα. Μια εξέταση ΜΜΑ είναι σχετικά αξιόπιστη, αν και για να διαπιστώσεις πώς πας θα πρέπει να τρέχεις για εξετάσεις τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο.
Υπάρχει επίσης θέμα και με τα συμπληρώματα αυτά καθαυτά. Όπως γράφει ο Dr. Graham τα συμπληρώματα έχουν αποδειχθεί ανεπαρκής τρόπος πρόσληψης θρεπτικών ουσιών επειδή οι επιστήμονες δεν μπορούν να υπολογίσουν επακριβώς τις φυσικές τιμές ισορροπίας του οργανισμού. Διερωτάται, επίσης, αφού όπως υπολογίζεται το 90% όλων των θρεπτικών ουσιών δεν έχουν καν ανακαλυφθεί ακόμη, γιατί να θέλεις να προσθέσεις με τεχνητό τρόπο στη διατροφή σου μια συγκεκριμένη ουσία; Τα περισσότερα θρεπτικά στοιχεία αλληλεπιδρούν συμβιωτικά με άλλα κι έτσι, η πιθανότητα να προσλαμβάνουμε κάποια θρεπτική ουσία σε ένα πακέτο συμβιωτικών ουσιών με τις κατάλληλες αναλογίες, είναι μάλλον μικρή. Επίσης στα συμπληρώματα χρησιμοποιείται η Κυανοκοβαλαμίνη, που είναι μια φθηνή, συνθετική μορφή της βιταμίνης που δεν υπάρχει στη φύση. Η φυσική μορφή της, η Μεθυλοκοβαλαμίνη, απ' όσο ξέρω είναι πιο ακριβή και συνήθως κυκλοφορεί σε τσιρότα.
Όπως και να 'χει, αν θέλεις να παίρνεις συμπληρώματα, μπορείς να το κάνεις. Θέλεις να αποφύγεις αυτή τη μία στο εκατομμύριο πιθανότητα και καλά κάνεις. Έτσι κι αλλιώς, η συγκεκριμένη βιταμίνη μπορεί να αποθηκευτεί σε μεγάλες ποσότητες και το σώμα σου απορρίπτει την περίσσεια που δεν μπορεί να απορροφήσει, άρα στη χειρότερη περίπτωση θα αποκτήσεις ένα πολύ ακριβό κατούρημα.
Θα πεθάνω αν γίνω βίγκαν;
Οπωσδήποτε, όπως θα πεθάνει και κάθε άλλος άνθρωπος σε αυτή τη γη. Απλά δεν μπορώ να σου πω πότε.
Συμπέρασμα:
Μην τρελαίνεσαι. Τα ράφια των φαρμακείων είμαι γεμάτα από μπουκαλάκια με συμπληρώματα διατροφής και ΔΕΝ απευθύνονται στους βίγκαν. Τα νοσοκομεία είναι επίσης γεμάτα και θεωρώ ότι ΔΕΝ είναι γεμάτα από βίγκαν. Αλήθεια, πότε ήταν η τελευταία φορά που άκουσες ότι κάποιος γνωστός σου αρρώστησε επειδή έτρωγε πολλές φακές;
Η έλλειψη ουσιών από το σώμα είναι μια σύγχρονη διαταραχή που οφείλεται στο αποστειρωμένο περιβάλλον, στο μαγείρεμα των τροφών και στην κακή διατροφή, ανεξάρτητα αν αυτή είναι χορτοφαγική ή παμφαγική.
Ηρέμησε, φάε σωστά και πλούσια γεύματα και, εφόσον νιώθεις καλά, τότε μάλλον είσαι καλά.
Χρειάζεται να παίρνεις χάπια; Δεν το ξέρω, κάποιοι λένε ναι κάποιοι όχι, αλλά σίγουρα αν τελικά αποφασίσεις να παίρνεις θα είναι το μοναδικό χάπι που θα παίρνεις. Αν επιλέξεις τον δρόμο των ζωικών, τότε μάλλον θα χρειαστείς πολύ περισσότερα.
Για περισσότερες απορίες και τεκμηριωμένες απαντήσεις, όχι μόνο για την Β12 αλλά γενικά για τον ακραίο και τρομακτικό κόσμο της βίγκαν διατροφής, δες εδώ.
